2022 yılında AB tarım-gıda ticareti (ihracat + ithalat) toplam 401,5 milyar € olarak gerçekleşti. Bunun 229,8 milyarlık €’luk kısmı ihracat olurken 171,8 milyar €’luk kısmı da ithalat olarak gerçekleşti. Bu sonuçla 2022 AB ticaret dengesi toplamı 58 milyar €’ya ulaştı. Bu sonuçlar çok sayıda emtia için yıl boyunca küresel fiyatlarda görülmemiş bir artıştan kaynaklanmaktadır. Bu dönemde AB ithalatı (+41,6 milyar €) ihracattan (+31,7 milyar €) daha fazla artarken, AB net ticaret dengesi 2021 yılına kıyasla 10 milyar € azaldı. Bunun başlıca nedeni, başta kahve ve soya yemekleri olmak üzere birincil tarımsal emtia fiyatlarındaki artış olarak değerlendirilmektedir. Bu iki kategori, 2022 yılında 12,8 milyar € ve 8,7 milyar €’ya ulaşan en önemli ithal ürünlerdir.
İhracat tarafında, tahıl müstahzarları ve şarap iki ana ihraç ürünüdür (sırasıyla 19,8 milyar € ve 17,7 milyar €). İhracat değerlerinde en hızlı artış buğdayda kaydedildi (yıldan yıla +%63, 11,6 milyar €’ya ulaştı). İhracattaki bu artış aynı zamanda ihraç edilen miktarlardaki artıştan da kaynaklanmıştır.
2022’de AB tarım-gıda ihracatı 229,8 milyar €’ya ulaştı (2021’e kıyasla +31,7 milyar €, +%16). Toplam AB ihracatının beşte birini temsil eden Birleşik Krallık, AB ihracatının açık ara ilk pazarı olmaya devam ediyor. Amerika Birleşik Devletleri, 2022’de AB ihracatının yüzde 13’ü ile ikinci sırada yer alıyor ve Çin, toplam AB ihracatının yüzde 7’si ile üçlüyü tamamlıyor. Bu dönemde AB’nin BK’ya olan ihracatı 47,8 milyar €’ya ulaşırken 2021 ile karşılaştırıldığında, yüzde 14 ile 5,9 milyar €’luk bir artış söz konusu oldu. 2022’deki en güçlü artış, tahıl müstahzarları ve öğütme ürünlerinde kaydedildi (yıldan yıla + 1,1 milyar €). Bu ürünleri süt ürünleri ile meyve, kuruyemiş ve sebze müstahzarları yıllık 500 milyon €’yu aşan bir artışla takip ediyor. Bu, büyük ölçüde sevk edilen miktarlar nispeten sabit kaldığı için fiyatlardaki artıştan kaynaklanmaktadır. Miktar açısından, bazı tarımsal gıda kategorilerinde (tahıllar, bahçecilik ve sebzeler) ihracat azaldı. AB’nin ABD’ye ihracatı, yıldan yıla 4,4 milyar € (+%18) artışla 28,9 milyar €’ya ulaştı. İhraç edilen ana ürünler şarap ve şarap bazlı ürünler (5 milyar €, yıldan yıla +%11), alkollü içkiler ve likörler (3,8 milyar €, +%16) ve tahıl müstahzarları ve öğütme ürünleridir (2,7 milyar €, + %38).
Bu dönemde Türkiye, AB’nin 11. büyük pazarı olmuş ve Türkiye AB’den 4,1 milyar €’luk tarım ve gıda ürünü ithalatı yapmıştır. Türkiye AB’nin ithalatında da ise 8. sırada yer almış olup, Türkiye’den AB ülkelerine 5,5 milyar € seviyesinde tarım ve gıda ürünü ihracatı yapılmıştır.
Hububat ve tahıl müstahzarları ve öğütme ürünleri AB’nin toplam ihracatında en fazla artış gösteren ürünlerdir. 2022’de AB, 16,9 milyar €’luk tahıl ve 23 milyar €’luk tahıl müstahzarları ve öğütme ürünleri ihraç etti. Bu ürünler sırasıyla AB ihracatının yüzde 7’sini ve yüzde 10’unu temsil ediyordu. Net bir hayvansal ürün ihracatçısı olan AB, 2022’de, yıldan yıla yüzde 10’luk bir artışı temsil eden 45 milyar €’luk tüm hayvansal ürün ihraç etti.
2022’de AB tarımsal gıda ithalatı 172 milyar €’ya ulaştı (2021’e kıyasla +41,7 milyar €, +%32). Toplam AB ithalatının yüzde 12’sini temsil eden Brezilya, AB için ilk ithalat kaynağı olmaya devam ediyor. Birleşik Krallık, 2022’de AB ithalatının yüzde 9’uyla ikinci sırada yer alıyor. Ukrayna, 2022’de AB’nin tarımsal gıda ithalatının üçüncü ithalat kaynağı olarak ABD’nin sırasını devraldı.
2022 yılında AB ithalatı değer bazında 2021 yılına göre yüzde 32 arttı. Bu, meyve ve sert kabuklu yemişlerden (yıldan yıla +%7) tahıllara (+%106) kadar tüm tarımsal gıda kategorilerini ilgilendiriyordu. Yağlı tohumlar ve protein bitkileri (ithal edilen 1. tarım-gıda kategorisi) ile ilgili olarak, AB 2022’de %41’lik bir artışla (+7,5 milyar €) 25,8 milyar € değerinde ithalat yaptı. Bu, büyük ölçüde küresel fiyatlardaki artıştan kaynaklandı.
AB’nin hayvansal ürün ithalatı değer bazında artarken, miktar bazında da bir miktar yükseldi. En önemli artış kanatlı eti ithalatında yaşandı. Kanatlı eti müstahzarları ithalatı 2021’de 146 bin tondan 2022’de 194 bin tona yükseldi. Bu sonuç değer olarak, 341 milyon €’luk (yıldan yıla +%68) artışa tekabül etti.
AB Tarım ve Kırsal Kalkınma Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve Avrupa Birliği’nde 2022 yılı tarım ve gıda (dış) ticaretinin değerlendirildiği İzleme Raporu linkte sunulmaktadır.
