Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) tarafından yapılan analizler kapsamında sektörümüzün verileri Birliğimizce inceleme alınmış olup, genel makine sektörü ile karşılaştırmalı olarak yapılan analizler aşağıda sunulmaktadır. Bu analizlere ilişkin dokümanlar TARMAKBİR Üyeleri ile ayrıca paylaşılmaktadır.
Firma sayısı ve istihdam:
2022 yılı itibarıyla tarım makineleri imalat sektöründe TCMB tarafından değerlendirmeye alınan 1.062 firmanın 184’si anonim şirket, 875’i limited şirket yapısında olup firmaların 631’i mikro (%59,4), 319’u küçük (%30), 87’si orta ve 25’i büyük firma statüsündedir. Aynı dönem toplam makine sektöründe incelenen toplam 15.098 firmanın 9.224’ünün mikro (%61), 4.489’unun küçük (%29,7), 1.128’inin orta ve 257’sinin büyük firma statüsünde olduğu görülmektedir.
Toplam çalışan sayısının 24.076 olarak değerlendirildiği tarım makineleri imalat sektöründe 1.502 kişi mikro, 4.986 kişi küçük, 6.773 kişi orta (%28,1) ve 10.815 kişi büyük ölçekli firmalarda (%44,9) istihdam edilmektedir. Bir başka bakış açısıyla sektörün yüzde 60’ını oluşturan mikro ölçekli firmalar, istihdamın sadece yüzde 6,2’sini temsil edebilmektedir. Buna mukabil sektörün sadece yüzde 9’unu oluşturan orta ve büyük ölçekli firmaların istihdamdaki payı 73’tür. Aynı dönem toplam makine sektöründe 23.162 kişi mikro, 72.478 kişi küçük, 84.711 kişi orta ve 107.255 kişinin de büyük ölçekli firmalarda istihdam edildiği görülmektedir.
Fabrikadan brüt ve net satışlar, dönem karı:
Tarım makineleri imalat sektörün 2022 itibariyle net satışı 66,7 milyar TL’dir (yaklaşık 4 milyar USD). Sektörün yüzde 2,3’ünü temsil eden büyük ölçekli firmaların net satışlardaki payı yüzde 73,7 olurken, mikro firmalar net satışlardan sadece yüzde 1,4 pay alabilmektedir. Sektörün 2022 yılı brüt satışlarında (yaklaşık 72,0 milyar TL) yurt dışının payı yüzde 28,2’dir. Sektörün faaliyet giderleri (4,4 milyar TL) içinde AR-GE’nin payı yüzde 7,9’dur. 772 firmanın kar ettiğin bu dönemde 266 firma da zarar açıklamıştır. 2022 yılı itibariyle yaklaşık değerlerle dönem karı yaklaşık 6,7 milyar TL, dönem zararı 225 milyon TL ve net dönem karı 6,5 milyar TL olmuştur.
2022 yılı sonu itibariyle sektörün toplam nakdi kredisi 11,3 milyar TL olup bunun yüzde 35,4’ü uzun vadelidir.
Sonuç ve değerlendirme:
Bu verilere göre tarım makineleri imalat sektörünün, toplam makine sektöründen firma sayısı olarak yüzde 7 pay aldığı, buna mukabil istihdamdaki payının yüzde 8,4, net satışlardaki payının yüzde 13, dönem net karındaki payınınsa yüzde 11,8 olduğu anlaşılmaktadır. Sektörün bu değerlere göre geçmiş yıllara göre daha verimli ve katma değeri daha yüksek bir üretim yaptığı anlaşılmaktadır. Diğer yandan sektörün sadece yüzde 10,5’ini oluşturan orta ve büyük ölçekli firmaların istihdamdaki payının yüzde 73, net satışlardaki payının 88,7 olması, sürdürülebilirlik ve sektör dinamikleri açısından küçük ve mikro ölçekteki firmaların birleşmesi veya alt tedarikçi olmasının gerekliliğine işaret etmek etmektedir.
