Tarım makineleri endüstrisinde hammadde ve enerji fiyatlarında 2021 yılı Ocak ayına göre yıl içinde gerçekleşen fiyat artış oranları çelikte %145, sfero dökümde %127, plastikte %200, enerjide %280 seviyesine kadar ulaşmış, işçilik %40 artmıştır. Güncel durumda son 1 yıllık fiyat artışı aluminyum külçede %140, pirinçte %85, paslanmaz sacta %142, st-37 siyah sacta %139, 1040 çelikte %104, lastikte %100 seviyesinde olmuştur.
Ortalama 1.700 parçadan oluşan bir traktörde, yüzde 75 seviyelerinde demir çelik ürünleri (dökme demir ve çelik malzemeler) ve yüzde 5 oranında bakır gibi demir dışı metaller kullanılmaktadır. Yani metal bileşenler, bir traktör üretmek için kullanılan toplam malzemelerin yaklaşık yüzde 80’ini oluşturmaktadır. Kalanın yüzde 10’dan fazlası plastik malzemeler ve yaklaşık yüzde 5’i kauçuk polimerlerden ibarettir. Traktör dışındaki diğer tarım makinelerinde demir çelik ürünlerinin kullanım oranı –örneğin toprak işleme makinelerinde- yüzde 100’e ulaşabilmektedir.
Metal fiyatlarındaki değişim
2020 yılı Mayıs-Haziran döneminde 400 dolar/ton bandında gezen sıcak rolu çelik (HRC) fabrika çıkış fiyatları, Mayıs 2021’de 1.200 seviyesini görmüş ve nihayetinde 2021 yılını 840 dolar/ton seviyesinde kapamıştır. Çeliğin 31 Ocak 2022 itibariyle güncel fiyatı 895 dolar/ton’dur.Doların lira karşısındaki değer kazancı eklendiğinde sorun daha net bir biçimde ortaya koyulabilir. Buna göre Ocak 2021’de 5.900 lira/ton olan HRC, Mayıs 2021’de 10 bin liraya, Aralık 2021’de 14.500 liraya kadar yükselmiştir. Yani çelik fiyatları 2021 yılı içinde yüzde 145’e kadar artış göstermiştir. Güncel durumda son 1 yıllık fiyat artışı aluminyum külçede yüzde 140, pirinçte yüzde 85, paslanmaz sacta yüzde 142, st-37 siyah sacta yüzde 139, 1040 çelikte yüzde 104 seviyesindedir.
Durum çelikte böyleyken plastikten bakıra, alüminyumdan, kauçuğa kadar fiyatı anormal bir şekilde artmayan bir ürün neredeyse yoktur. Plastik hammaddede, örneğin LD polietilende Aralık 2020/21 dönemindeki yıllık artış oranı dolar bazında yüzde 54’e, TL bazında ise yüzde 180’e varmıştır.
Döküm fiyatlarındaki değişim
Ocak 2021’de 4.398 TL/ton olan çelik piki Aralık 2021’de 8.767 TL’ye, 4.695 TL/ton olan sfero piki 10.699 TL’ye yükselmiştir. Çelik pikindeki artış oranı yüzde 99, sfero pikindeki artış oranı yüzde 127 olmuştur.
İşçilik ücretlerindeki değişim
Asgari ücretin işverene maliyetindeki son 1 yıllık artış yüzde 40 seviyesindedir.
Enerji maliyetlerindeki değişim
Ocak 2021’den Aralık 2021’e sanayide kullanılan doğalgazda bir yıllık fiyat artışı yüzde 276, elektrikte yüzde 164 olmuştur (OSB’de faaliyet gösteren orta büyüklükteki bir tarım makinesi fabrikasında kullanılan doğalgazın kWh birim fiyatı 0,137 TL’den 0,517 TL’ye, elektriğin kWh birim fiyatı 0,461’den 1,217 TL’ye çıkmıştır).
Hammadde, enerji ve işçilik fiyat artış oranları
| Ocak 2021- Aralık 2021 | Ocak 2021- Ocak 2022 | |
| 1040 çelik | %104 | |
| St-37 siyah sac | %139 | |
| Paslanmaz sac | %142 | |
| Pirinç | %85 | |
| Alüminyum külçe | %140 | |
| Çelik Piki | %99 | |
| Sfero Piki | %127 | |
| LD Polietilen | %174 | |
| Lastik | %100 | |
| Elektrik | %164 | |
| Doğalgaz | %276 | |
| İşçilik | %40 |
Finans maliyetlerindeki değişim
Mevcut durumda kamu bankaları yüzde 16,25 ile belirli ödemeler için (çek, maaş, vergi ödemesi ve mal alımı) sanayicilere kredi verirken serbet kullanıma izin vermemektedir. Özel bankalar ise serbest kredi kullandırmakla birlikte faiz oranları yüzde 27-33 seviyesindedir. Diğer yandan güncel durumda özellikle metal girdilerde vadeli mal (hammadde) alımlarında aylık yüzde 3-4’e varan oranlarda vade farkı uygulaması söz konusudur. Bu durum sanayiciler nezdinde, vadeli tarım makinesi satışlarında çok yüksek bir finans maliyetine sebep olmaktadır. Özellikle (yaygın mal alım ve ödeme şekillerden farklı olarak) hibe desteklerde olduğu gibi proforma fatura ile fiyat teklifi alınan veya makine referans fiyat listeleri aylar öncesinden belirlenen, buna mukabil ödeme vadesi belli olmayan (veya önceki dönem tecrübelerine göre ödemesi 5-8 ay sonra yapılan) makine talepleri, çiftçilerimizin tarım makinesi edinimindeki güçlüklerin en önemli sebebidir.
